دستگاه حضور و غياب وسيله اي جهت ثبت ورود و خروج افراد و پرسنل كنترل تردد آنها مي باشد. اين دستگاهها كه با سه فناوري در بازار عرضه شده اند، مي توانند هويت فرد را با استفاده از انواع كارت، اثر انگشت يا چهره تشخيص دهند.
دستگاههاي حضور و غياب يا مبتني بر كارت كار مي كنند يا مبتني بر تشخيص اثر انگشت. البته مدلهاي اثر انگشت غالبا با كارت نيز كار مي كنند. علت بوجود آمدن نسل دستگاههاي مبتني بر اثر نگشت، سوء استفاده افراد در ثبت كارت به جاي يكديگر بود. با اين تكنولوژي با توجه به منحصر بفرد بودن اثر انگشت افراد، احتمال سوء استفاده افراد در حد بسيار زيادي پايين خواهد آمد. در صورتي كه سازمان شما از نظر تعداد پرسنل كوچك و احتمال سوء استفاده افراد در آن وجود ندارد، دستگاههاي مبتني بر كارت با توجه به قيمت آن انتخاب مناسبي خواهد بود. ولي در صورتي كه تعداد پرسنل زياد بوده و احتمال سوء استفاده پرسنل وجود دارد و از طرفي مشكلاتي مانند گم شدن كارت و نياز به صدور كارت جديد براي افراد بوجود خواهد آمد، استفاده از دستگاههاي مبتني بر اثر انگشت به شما پيشنهاد مي شود.
در اغلب موارد علت استفاده از دستگاههاي حضور و غياب، مديريت كامل به فرآيند ورود و خروج پرسنل و محاسبه دقيق مدت كاركرد افراد، نظارت بر حضور پرسنل و گزارشات تحليلي جهت بررسي ميزان كاركرد مجموعه و مديريت بر فرآيندهاي مالي حقوق و دستمزد مي باشد.
مدلهايي كه داراي باتري داخلي نيستند، امكان كار هنگام قطع برق را نخواهند داشت، ولي براي اطلاعات ذخيره شده در آنها هيچ مشكلي پيش نخواهد آمد. در صورت تمايل امكان استفاده از Mini UPS يا باتري پشتيباني خارجي براي اين مدلها وجود دارد. اين باتري با يك سيم رابط به دستگاه متصل شده و عملكرد آن كاملا مشابه به مدلهاي داراي باتري داخلي خواهد بود.
سنسورهای نوری از نور مرئی برای تهیه اثر انگشت استفاده می کنند. سطح این سنسورها از تعداد زیادی بخش حساس به نور تشکیل شده است که نور برگشتی از اثر انگشت را به جریان الکتریسیته تبدیل می کنند. اشکال این نوع سنسورها در مواقعی است که اثر انگشت به هردلیلی مانند زخم و خراش تغییر کرده باشد.
اصول کارکرد سنسورهای خازنی مانند اصول کارکرد خازنها است. سطح این سنسورها از المانهای خازنی تشکیل شده است که هر المان وظیفه ثبت یک پیکسل از تصویر نهایی را دارد. اشکال این نوع سنسورها اینست که در طول زمان با آسیب دیدن و یا از بین رفت المانهای خازنی سنسور عملکرد صحیح خود را از دست می دهد یا برای ثبت اثر باید بارها تلاش کرد.
البته انواع دیگر سنسور مانند سنسور حساس به گرما, سنسور حساس به فشار یا سنسور امواج مافوق صوت نیز وجود دارد که با توجه به قیمت و متداول نبودن آن مورد بحث ما نیست.
پس از سنسور که قسمت اصلی یک دستگاه حضور و غیاب است, سایر قابلیتها مانند قابلیت کارت خوان, تصویر برداری از افراد, نحوه ارتباط (شبکه, RS232, USB), سیستم عامل, سرعت پردازش, حجم ذخیره سازی اطلاعات و ترددها, پخش پیام صوتی, نمایش پیام تصویری, ارتباط از طریق شبکه بیسیم, ارتباط از طریق GPRS, اندازه صفحه نمایش, رنگی یا سیاه و سفید بودن صفحه نمایش, قابلیت کار در هنگام قطع برق (مجهز بودن به باتری پشتیبان), ظاهر دستگاه, تعریف زنگ هشدار, امکان ارتباط با قفلهای برقی و درب بازکن (کنترل دسترسی), اتصال به زنگ هشدار, نحوه ارتباط نرم افزار با دستگاه و قابلیتها نرم افزار ارائه شده به همراه دستگاه از دیگر پارامترهای تفاوت بین دستگاههای حضور وغیاب می باشد.
قفل هاي اثر انگشتي يا كارتي در حقيقت جايگزين دستگيره هاي فعلي مي باشند. در اين قفل هاي با توجه به اينكه باز و بسته شدن قفل بصورت الكترونيكي و از طريق كارت، كلمه عبور يا اثر انگشت انجام مي شود، ديگر نيازي به كليد نخواهد بود و نگراني گم شدن كليد يا در اختيار نداشتن آن از بين خواهد رفت.
در بعضي از مدلها امكان اتصال USB Flash و تخليه ترددهاي انجام شده وجود دارد. ترددها در قالب فايل text در USB Flash ذخيره خواهند شد.
قفل هاي اثر انگشتي يا كارتي براي حل اين مشكل داراي دو قابليت مي باشند. اول امكان اتصال باتري از بيرون و دوم امكان استفاده از كليدهاي يدكي كه به همراه قفل ارائه مي شود.
دستگاه كنترل تردد در حقيقت يك دستگاه حضور و غياب با قابليت اتصال به قفلهاي برقي مي باشد. اين دستگاهها با قابليتهايي مانند امكان تعريف محدوده زماني براي تردد كاربران و فرمان به قفل هاي برقي جهت باز و بسته شدن در، علاوه بر ثبت تردد كاربر، مجوز ورود به مكان خاص از طريق قفل برقي را نيز صادر مي كند.
دستگاههاي كنترل تردد كارابان، امكان اتصال به كليه قفلها و رله هاي برقي 12 تا 24 ولت را دارا مي باشد. در صورت نياز به اتصال به درها يا گيتهايي كه داراي سنسورهاي حركتي هستند، مي توان با استفاده از رله واسط ارتباط با دستگاه كنترل تردد را برقرار نمود.
گيتهاي ورود و خروج براي مكانهايي مناسب است كه نياز به كنترل رفت و آمد مراجعين و جلوگيري از ورود افراد غير مجاز و يا نظارت بر تردد افراد مجاز دارند. با اتصال سيستمهاي كنترل تردد يا دستگاههاي حضور و غياب به اين گيتها، مي توان به صورت همزمان فرآيند ثبت ورود و خروج مراجعين يا پرسنل و كنترل ورود و حروج آنها را انجام داد.
تفاوت انواع مدلهاي گيتهاي ورود و خروج در نوع كاربري و مكان مورد استفاده مي باشد. به عنوان مثال گيتهاي باله اي براي مكانهايي كه نياز به عدم عبور افراد تحت هيچ شرايطي هنگام بسته بودن گيت لازم است، كاربرد دارد. اين گيتها در صورت عدم عبور در زمان مقرر بسته شده و مانع از عبور فرد مي شوند. گيتهاي اهرمي پس از باز شدن، تا زمان گردش ميله بعدي، باز هستند و فرد فرصت دارد در اين فاصله از گيت عبور كند.
سنسورهاي اثر انگشت فقط وظيفه اسكن اثر انگشت و تطبيق آن با نمونه هايي كه قبلا ثبت شده است را بر عهده دارند. در نتيجه مانند دستگاه حضور و غياب داراي صفحه نمايش، صفحه كليد، پورتهاي ارتباطي و ... نيستند. با توجه به ارتباط اين سنسور از طريق پورت USB و كنترل از طريق نرم افزار، مي توانند كاربردهاي مختلف داشته باشند كه حضور و غياب يكي از آنهاست.
با توجه به اينكه اين سنسورها وظيفه اسكن اثر انگشت و تطبيق آن با اطلاعات اثرانگشتهاي موجود را بر عهده دارند، از آنها مي توان براي اهداف مختلف استفاده كرد. شناسايي افراد مرتبط با يك كودك در يك مهد كودك، شناسايي افراد ثبت نام كننده در يك آزمون، ثبت و آرشيو اطلاعات مراجعين به يك سازمان و شناسايي در مراجعات بعدي، ثبت اطلاعات تحويل گيرندگان كالا در انبارها و ... برخي از كاربردهاي اين سنسورها مي باشد.
لازم به ذكر است كه اين سنسورها به همراه نرم افزار سفارشي قابل ارائه مي توانند كاربردهاي مختلف و متنوع ديگري نيز داشته باشند.
